Phát biểu khai mạc của Tổng giám đốc Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tại cuộc họp báo vào ngày 9/3/2020

Đến thời điểm hiện tại, chỉ một có một số rất nhỏ quốc gia có dấu hiệu lây nhiễm cộng đồng bền vững. Hầu hết các quốc gia có các ca nhiễm rải rác hoặc các ổ dịch. Nếu có ca nhiễm thì các quốc gia hoàn toàn có cơ hội phá vỡ đường lan truyền, ngăn chặn sự lây lan cộng đồng. Hãy để hi vọng là liều thuốc cho nỗi sợ hãi. Hãy để đoàn kết là liều thuốc cho sự đổ lỗi. Hãy để sự chia sẻ tình người là liều thuốc cho mối đe dọa chung của chúng ta.

Ảnh: Tổng giám đốc Tổ chức Y tế thế giới (WHO) Tedros Adhanom Ghebreyesus

Covid – 19 có thể là đại dịch đầu tiên trong lịch sử có thể kiểm soát được?

Như các bạn đã biết, trong tuần vừa qua đã có hơn 100,000 trường hợp mắc COVID-19 trên hơn 100 quốc gia. Chắc chắc rằng rất nhiều người và nhiều quốc gia bị ảnh hưởng nhanh chóng. Nhưng nếu chỉ nhìn vào tổng số ca bệnh được báo cáo và tổng số quốc gia, chúng không thể cho chúng ta biết toàn bộ câu chuyện. Đây là một dịch bệnh không đồng đều ở cấp độ toàn cầu vì 93% ca bệnh là đến từ 04 quốc gia.

Bây giờ vi - rút đã đặt chân đến nhiều nước và mối đe dọa của đại dịch trở nên rất rõ ràng. Tuy nhiên, đây có thể là đại dịch đầu tiên trong lịch sử có thể kiểm soát được. Một thuận lợi mà chúng ta có là các quyết định chúng ta có thể đưa ra từ chính phủ, doanh nghiệp, cộng đồng, gia đình và tất cả các cá nhân – có thể ảnh hưởng đến xu hướng của dịch bệnh.

Chúng ta cần phải nhớ rằng với các hành động mang tính quyết định, sớm có thể làm chậm và ngăn ngừa lây nhiễm vi - rút. Trong số các những người nhiễm bệnh, hầu hết sẽ hồi phục. Trong 80,000 ca bệnh được báo cáo tại Trung quốc, 70% đã hồi phục và được xuất viện.

Vì sao chúng ta có hy vọng?

Đến thời điểm hiện tại, chỉ một có một số rất nhỏ quốc gia có dấu hiệu lây nhiễm cộng đồng bền vững. Hầu hết các quốc gia có các ca nhiễm rải rác hoặc các ổ dịch. Chúng ta cần lạc quan về điều đó. Ngay khi có các ca nhiễm, các quốc gia này có cơ hội phá vỡ các đường  lan truyền, ngăn chặn sự lây lan cộng đồng và giảm gánh nặng trên hệ thống y tế.

Trong 4 quốc qua có các ca bệnh nhiều nhất, Trung Quốc đang đưa dịch bệnh ở trong tầm kiểm soát và hiện tại số ca mới mắc đã giảm đáng kể ở Hàn Quốc. Hai quốc gia này thể hiện rằng sẽ không bao giờ là trễ để đầy lùi làn sóng thủy triều từ Covid - 19.

Chiến lược nào cho những các quốc gia nhằm kiểm soát Covid – 19?

WHO đã tổng hợp các hướng dẫn cho tất cả các nước thành 4 nhóm: nhóm không có ca bệnh, nhóm có các trường hợp rải rác, nhóm có các ổ dịch, và nhóm có những sự lây lan cộng đồng. Đối với tất cả các quốc gia, mục tiêu là là chấm dứt sự lây lan và ngăn chặn việc phát tán vi rút.

Đối với 3 nhóm đầu tiên, các quốc gia cần tập trung vào việc tìm kiếm, xét nghiệm, điều trị và cách li các ca bệnh và những người tiếp xúc.

Ở những khu vực có sự lây lan trong cộng đồng, xét nghiệm tất cả các ca nghi ngờ và theo dõi những người tiếp xúc với họ là một thách thức lớn. Cần phải hành động để ngăn chặn sự lây truyền ở cấp độ cộng đồng nhằm giảm dịch bệnh đến mức trở thành dịch ở các khu vực có thể quản lý được. Tùy thuộc vào điều kiện cụ thể, các quốc gia có sự lây truyền cộng đồng cần cân nhắc đóng cửa trường học, hủy bỏ các hoạt động tụ tập đông người và các biện pháp khác nhằm giảm sự tiếp xúc.

Yếu tố cốt lõi của phản ứng là giống nhau ở tất cả các quốc gia:

1. Cơ chế ứng phó khẩn cấp
2. Truyền thông nguy cơ và kêu gọi sự tham gia của cộng đồng
3. Tìm các trường hợp bệnh và truy tìm các trường hợp tiếp xúc
4. Các biện pháp vệ sinh công cộng như rửa tay, các biện pháp phòng ngừa qua đường hô hấp, giữ khoảng cách khi giao tiếp
5. Xét nghiệm ở các phòng thí nghiệm
6. Điều trị bệnh nhân và chuẩn bị sẵn sàng cho việc điều trị
7. Ngăn chặn và kiểm soát các ca nhiễm
8. Và tiếp cận theo hướng toàn thể xã hội và tất cả các ban ngành chính phủ cùng tham gia

Bằng chứng nào cho sự thành công của các biện pháp mà WHO đã tổng hợp?

Có rất nhiều ví dụ ở các nước thể hiện rằng các biện pháp trên có hiệu quả. Trung Quốc, Ý, Iran, Hàn Quốc, Mỹ và các nước khác đã khởi động các biện pháp khẩn cấp. Singapore là một ví dụ điển hình về cách tiếp cận toàn chính phủ - Video của Thủ tướng Lý Hiển Long giúp giải thích các nguy cơ và làm người dân an tâm

Hàn Quốc đã tăng nỗ lực nhằm phát hiện các ca bệnh và trường hợp tiếp xúc, bao gồm cả việc kiểm tra nhiệt độ cho các tài xế ở bãi xe công cộng thông qua phòng xét nghiệm “drive-through” để mở rộng mạng lưới và phát hiện các ca bệnh có thể bỏ sót.

WHO đóng vai trò gì trong cuộc chiến này?

Chúng tôi đã cung cấp các thiết bị bảo vệ cá nhân cho 57 quốc gia và đang chuẩn bị chuyển đến 28 quốc gia nữa. Chúng tôi cũng đã trang bị phòng thí nghiệm cho 120 quốc gia. Chúng tôi đang làm việc với các đồng nghiệp ở các tổ chức trong hệ thống Liên hợp quốc nhằm hỗ trợ các quốc gia xây dựng các kế hoạch sẵn sàng ứng phó theo 8 điểm cốt lõi kể trên.

Trung tâm Kiểm soát  Bệnh tật Tp. Hồ Chí Minh (lược dịch)