TP.HCM: Nhân rộng chương trình can thiệp thiết yếu về bệnh tăng huyết áp, đái tháo đường tại tuyến y tế cơ sở

Trước áp lực ngày càng gia tăng từ các bệnh không lây nhiễm, đặc biệt là tăng huyết áp (THA) và đái tháo đường (ĐTĐ), Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP.HCM (HCDC) đã tổ chức Hội nghị sơ kết và triển khai mở rộng chương trình can thiệp thiết yếu WHO PEN tại tuyến y tế cơ sở vào sáng ngày 17/9/2025. Hội nghị nhằm đánh giá kết quả đạt được sau thời gian triển khai, đồng thời xây dựng lộ trình nhân rộng mô hình ra khu vực 2 và 3 trong thời gian tới.

Tham dự Hội nghị có TS.BS Nguyễn Văn Vĩnh Châu – Phó Giám đốc Sở Y tế, đại diện Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Bộ môn Y học gia đình – Đại học Y Dược TP.HCM cùng lãnh đạo các Trung tâm Y tế, Trạm Y tế trên địa bàn.

Ảnh: Hội nghị sơ kết và triển khai mở rộng chương trình can thiệp thiết yếu về bệnh THA, ĐTĐ tại tuyến y tế cơ sở vào sáng 17/9/2025.

Những kết quả đáng ghi nhận

Chương trình WHO PEN được khởi động tại TP.HCM từ năm 2023, bước đầu đã ghi nhận nhiều kết quả tích cực. Từ 43 trạm y tế ban đầu, đến năm 2025 số cơ sở tham gia đã tăng lên 193 trạm. Đây là bước tiến quan trọng trong việc mở rộng tiếp cận dịch vụ quản lý, điều trị bệnh không lây nhiễm ngay tại cộng đồng.

So với cuối năm 2024, đến tháng 8/2025 số bệnh nhân đến khám và lấy thuốc tại các trạm y tế tham gia chương trình tăng rõ rệt: bệnh nhân THA từ 7.727 lên 13.782, bệnh nhân ĐTĐ từ 2.636 lên 4.362. Tỷ lệ bệnh nhân quay lại trạm y tế tái khám sau 3 tháng cũng cải thiện đáng kể: THA từ 41% lên 62%, ĐTĐ từ 31% lên 54%. Đặc biệt, hơn 80% bệnh nhân duy trì được huyết áp mục tiêu ổn định và trên 70% đạt đường huyết mục tiêu.

Chương trình còn chú trọng nâng cao năng lực đội ngũ y tế tuyến cơ sở thông qua nhiều lớp tập huấn, đào tạo; ứng dụng phần mềm báo cáo bệnh không lây nhiễm để theo dõi hiệu quả điều trị, nhắc lịch tái khám; triển khai giám sát từ xa và theo dõi bệnh nhân bỏ trị, góp phần cải thiện chất lượng quản lý điều trị.

Hạn chế và thách thức cần tháo gỡ

Bên cạnh kết quả tích cực, chương trình vẫn còn nhiều tồn tại và hạn chế.

• Tình trạng cung ứng thuốc tại trạm y tế chưa đồng bộ, nguyên nhân chủ yếu do việc tự dự trù thuốc tại trạm chưa hợp lý.

• Việc thay đổi nhân sự phụ trách dẫn đến dữ liệu quản lý chưa cập nhật đầy đủ, kịp thời. Đáng chú ý, trong 8 tháng đầu năm 2025, vẫn còn 08 trạm y tế chưa có bệnh nhân THA và 16 trạm chưa có bệnh nhân ĐTĐ. Nguyên nhân chủ yếu là do bác sĩ kiêm nhiệm nhiều chương trình, thường xuyên vắng mặt; danh mục thuốc và xét nghiệm tại trạm chưa kịp thời bổ sung để đáp ứng nhu cầu bệnh nhân.

Những hạn chế này ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý và làm giảm niềm tin của người dân khi lựa chọn trạm y tế là nơi chăm sóc sức khỏe ban đầu.

Ảnh: BS.CKI. Nguyễn Ngọc Thuỳ Dương – Phó Giám đốc HCDC trình bày nội dung Báo cáo kết quả 8 tháng đầu năm 2025 và phương hướng triển khai nhân rộng chương trình WHO PEN tại TP.HCM

Giải pháp cho giai đoạn tới

Phát biểu tại Hội nghị, BS.CKI. Nguyễn Ngọc Thuỳ Dương – Phó Giám đốc HCDC – nhấn mạnh cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp để khắc phục hạn chế, trong đó tập trung vào:

• Tăng cường nhân lực và tập huấn chuyên môn cho cán bộ y tế tuyến cơ sở, đặc biệt tại khu vực 2 và 3.

• Củng cố các điều kiện về thiết bị y tế và các danh mục kỹ thuật giúp theo dõi điều trị và được BHYT chi trả.

• Đảm bảo cung ứng thuốc thiết yếu và mở rộng danh mục thuốc phù hợp với nhu cầu điều trị tại trạm y tế.

• Đẩy mạnh hoạt động sàng lọc, đặc biệt là khám sức khỏe người cao tuổi nhằm phát hiện sớm các bệnh không lây nhiễm để đưa bệnh nhân vào quản lý điều trị kịp thời.

Song song đó, HCDC sẽ phối hợp cùng WHO và Bộ môn Y học Gia đình - Đại học Y Dược TP.HCM tổ chức giám sát và hỗ trợ kỹ thuật cho các trạm y tế mới triển khai. 

Định hướng dài hạn

TS.BS Lại Đức Trường – cán bộ kỹ thuật WHO – cho rằng cần xác định rõ vai trò và chức năng của trạm y tế trong quản lý bệnh không lây nhiễm, đồng thời mở rộng danh mục bệnh được quản lý và điều chỉnh hướng dẫn chuyên môn cho phù hợp thực tiễn cộng đồng.

Ảnh: TS.BS Lại Đức Trường – cán bộ kỹ thuật WHO trình bày nội dung Quản lý bệnh không lây nhiễm tại trạm y tế

Kết luận Hội nghị, TS.BS Nguyễn Văn Vĩnh Châu – Phó Giám đốc Sở Y tế nhấn mạnh: định hướng thời gian tới là tiếp tục mở rộng mô hình WHO PEN gắn với khám chữa bệnh BHYT tại trạm y tế sau sáp nhập. Đồng thời, ngành Y tế sẽ triển khai đồng bộ phần mềm báo cáo bệnh không lây nhiễm của Bộ Y tế và tiếp tục mở rộng danh mục thuốc tại tuyến cơ sở nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, điều trị.

Ảnh: TS.BS Nguyễn Văn Vĩnh Châu – Phó Giám đốc Sở Y tế TP.HCM phát biểu tại hội nghị

Chương trình can thiệp thiết yếu về bệnh THA và ĐTĐ tại TP.HCM đã và đang chứng minh vai trò quan trọng của tuyến y tế cơ sở trong chăm sóc sức khỏe ban đầu. Dù còn nhiều thách thức, nhưng kết quả bước đầu cho thấy nếu có sự đầu tư đồng bộ về nhân lực, trang thiết bị, thuốc thiết yếu và công nghệ quản lý, mô hình này hoàn toàn có thể nhân rộng và phát huy hiệu quả bền vững./.

Ảnh: Đại diện Sở Y tế TP.HCM, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Bộ môn Y học gia đình – Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh cùng lãnh đạo các Trung tâm Y tế, Trạm Y tế trên địa bàn tại hội nghị

Với quyết tâm của Ngành y tế Thành phố cùng sự hỗ trợ của WHO và các đơn vị liên quan, hệ thống y tế cơ sở Thành phố Hồ Chí Minh hứa hẹn sẽ ngày càng trở thành điểm tựa tin cậy, thân thiện và hiệu quả hơn trong công tác phòng chống bệnh không lây nhiễm, góp phần nâng cao sức khỏe cộng đồng.

Sở Y tế Thành phố Hồ Chí Minh