TP.HCM: Tập huấn chuyên đề ghi nhận tử vong

Trong bối cảnh chuyển đổi số, hiện đại hóa quy trình ghi nhận tử vong không chỉ là điều tất yếu mà còn đóng vai trò nền tảng trong cung cấp dữ liệu chính xác cho các chiến lược chăm sóc sức khỏe.

Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP.HCM (HCDC) đã tổ chức lớp tập huấn chuyên đề “Ghi nhận tử vong tại TP.HCM” từ ngày 4–5/6/2025 với sự tham gia của cán bộ y tế phường/xã và các cơ quan liên quan đến hoạt động thống kê y tế. Ba nội dung chính được trình bày gồm: tổng quan và thực trạng hệ thống ghi nhận tử vong; hướng dẫn sử dụng biểu mẫu A6/TYT và cập nhật quy trình vận hành phần mềm tử vong điện tử. Lớp tập huấn nhằm nâng cao năng lực cho cán bộ y tế và thúc đẩy ứng dụng phần mềm trong thống kê, cải thiện chất lượng dữ liệu tử vong tại cộng đồng, đặc biệt tập trung vào các ca tử vong do ung thư.

BS.CK1 Nguyễn Ngọc Thùy Dương – Phó Giám đốc HCDC phát biểu khai mạc lớp tập huấn.

Phát biểu tại buổi khai mạc, BS.CK1 Nguyễn Ngọc Thùy Dương – Phó Giám đốc HCDC nhấn mạnh rằng ghi nhận tử vong là một phần thiết yếu trong hệ thống thông tin y tế, đóng vai trò nền tảng trong việc phản ánh tình hình sức khỏe cộng đồng và hỗ trợ hoạch định chính sách, phân bổ nguồn lực, cũng như đánh giá hiệu quả các chương trình can thiệp y tế. Số liệu từ Tổ chức Y tế Thế giới cho thấy có tới 65% ca tử vong trên toàn cầu không được ghi chép đầy đủ và chính xác, tạo ra những khoảng trống dữ liệu nghiêm trọng.

Tại TP.Hồ Chí Minh, năm 2023 có hơn 30.000 trường hợp tử vong được đăng ký khai tử, nhưng việc xác định nguyên nhân tử vong – đặc biệt là các trường hợp tử vong do ung thư – vẫn còn gặp nhiều khó khăn. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng dữ liệu và hiệu quả triển khai các chương trình phòng chống bệnh không lây nhiễm của Thành phố. Trong bối cảnh ung thư là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở nước ta, việc ghi nhận chính xác nguyên nhân tử vong không chỉ phục vụ thống kê mà còn là nền tảng để xây dựng chiến lược tầm soát, phát hiện sớm và điều trị hiệu quả.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), trong năm 2021 Việt Nam ghi nhận hơn 703.000 ca tử vong, chủ yếu do đột quỵ, bệnh tim thiếu máu cục bộ, COPD, ung thư gan, đái tháo đường, COVID-19… Các nguyên nhân này chiếm hơn 57% tổng số ca tử vong, phản ánh rõ xu hướng dịch tễ chuyển sang các bệnh không lây nhiễm.

Việc ghi nhận đầy đủ các trường hợp tử vong tại cộng đồng thông qua biểu mẫu A6/TYT là cực kỳ quan trọng để tránh bỏ sót các ca tử vong ngoài cơ sở y tế. Biểu mẫu này gồm 17 cột thông tin như nguyên nhân tử vong, nơi tử vong, độ tuổi, dân tộc, có được chăm sóc bởi y tế hay không… giúp cung cấp số liệu để phân tích đa chiều về tử vong.

Dữ liệu sẽ được thu thập hàng tháng từ danh sách khai tử do UBND phường/xã cung cấp, sau đó cán bộ y tế xác minh lại nguyên nhân tử vong thông qua cộng tác viên dân số, giấy báo tử, giấy ra viện hoặc phỏng vấn người thân. Danh mục nguyên nhân tử vong tại cộng đồng cần tuân thủ mã hóa ICD-10 và được ghi chép cụ thể vào phần mềm. Việc ghi không chính xác hoặc thiếu mã sẽ ảnh hưởng đến độ tin cậy của thống kê bệnh tật.

Các trường hợp thiếu giấy tờ hoặc thông tin không đầy đủ sẽ được phần mềm cảnh báo, tránh tình trạng trùng lặp dữ liệu. Đặc biệt, chức năng lọc báo cáo theo nguyên nhân tử vong hoặc độ tuổi được đánh giá là công cụ hữu ích cho phân tích chuyên sâu.

Bên cạnh những cải tiến đáng ghi nhận, công tác ghi nhận tử vong vẫn còn đối mặt với không ít trở ngại như thiếu giấy báo tử, sự phối hợp hạn chế từ thân nhân, khó tiếp cận địa chỉ, hoặc trường hợp người tử vong không còn cư trú tại địa phương. Những yếu tố này làm tăng nguy cơ bỏ sót thông tin và gây khó khăn trong việc xác định nguyên nhân tử vong cụ thể.

Để khắc phục những khó khăn trên, HCDC sẽ tiếp tục thúc đẩy việc ứng dụng phần mềm ghi nhận tử vong điện tử, đồng thời tăng cường phối hợp liên ngành – từ y tế, tư pháp đến công an – nhằm chuẩn hóa dữ liệu và đảm bảo cập nhật kịp thời trên toàn địa bàn.

Quang cảnh lớp tập huấn với sự tham dự đông đủ của cán bộ y tế từ các phường, xã, quận, huyện trên địa bàn TP.HCM.

Hiện đại hóa quy trình ghi nhận tử vong không chỉ đáp ứng yêu cầu tất yếu trong bối cảnh chuyển đổi số của ngành y tế, mà còn đóng vai trò nền tảng cho các chiến lược chăm sóc sức khỏe dựa trên bằng chứng. Từ việc giảm thiểu tử vong mẹ và trẻ sơ sinh, kiểm soát bệnh không lây nhiễm, đến việc nâng cao tuổi thọ và chất lượng sống cho người dân, mọi định hướng đều cần bắt đầu từ một hệ thống dữ liệu minh bạch và chính xác.

Phú Khánh - Trung tâm Kiểm soát bệnh tật thành phố (HCDC)